Czym jest upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka to rodzaj postępowania sądowego przewidzianego dla konsumentów – czyli osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którzy na skutek różnych sytuacji życiowych stali się niewypłacalni. Osobą niewypłacalną jest ten, kto nie ma możliwości wykonania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ważną zmianą wprowadzoną nowelizacją ustawy Prawo upadłościowe, która weszła w życie dnia 24 marca 2020 roku jest możliwość składania wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Upadłość konsumencką może zgłosić również osoba, która przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru upłynął rok.

Upadłość konsumencka ma dwie zasadnicze funkcje:

1. oddłużeniową – polegającą na umorzeniu całości lub części długów, które posiada konsument (osoba fizyczna) w stosunku do wierzycieli (np. banku). Ma ona na celu zwolnienie z długów. Prowadzi ona bowiem do umorzenia zobowiązań, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości, a które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym w wyniku wykonania planu spłaty. W wyjątkowych sytuacjach Sąd może zdecydować o umorzeniu wszystkich zobowiązań konsumenta bez dokonywania planu spłaty.
2. windykacyjną – polegającą na odzyskaniu przez wierzycieli (np. przez banki) należności wymagalnych i niewymagalnych od niewypłacalnego konsumenta. Powyższa funkcja ma na celu doprowadzenie do łącznego i równego zaspokojenia roszczeń, zamiast prowadzenia osobno kilkunastu postępowań sądowych i egzekucyjnych. W tym postępowaniu dochodzi do sprzedaży całości lub części majątku konsumenta. Likwidację majątku przeprowadza wyznaczony przez Sąd syndyk, którego zadaniami są:
   • spisanie całego majątku konsumenta,
   • weryfikacja zgłaszanych przez wierzycieli roszczeń,
   • spieniężenie majątku dłużnika,
   • przekazaniem poszczególnym wierzycielom uzyskanych środków pieniężnych.

Upadłość konsumencka z roku na rok pozwala coraz większej liczbie osób wyjść z zadłużenia. Nie budzi wątpliwości fakt, iż możliwość tzw. „oddłużenia” powoduje, że osoby mające w przeszłości problemy finansowe, mogą po zakończeniu postępowania upadłościowego zacząć życie wolne od długów. Postępowanie upadłościowe prowadzone wobec konsumentów przede wszystkim ma na celu umożliwienie umorzenia zobowiązań upadłego, a dopiero, jeżeli będzie to możliwe – zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Tym samym, pierwszeństwo ma funkcja oddłużeniowa, nad funkcją windykacyjną postępowania. Przepisy dotyczące postępowania upadłościowego względem konsumenta, nie są tak rygorystyczne, jak w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy (z wyjątkiem jednoosobowej działalności gospodarczej). Konsument nie musi posiadać majątku, który pozwoli mu na pokrycie kosztów postępowania, tak jak jest to w przypadku przedsiębiorców.