Rozwód z orzeczeniem o winie

Rozwód z orzeczeniem o winie jest znacznie trudniejszy i bardziej długotrwały, niż rozwód bez orzekania o winie. Niestety, w polskim systemie prawnym nie ma ustawowej definicji winy, a tym bardziej definicji winy w przypadku orzeczenia rozwodu. Dlatego też, na grunt prawa rodzinnego możemy przenieść rozumienie winy obowiązujące w prawie cywilnym. Za winę należy uznać działanie (bądź zaniechanie) będące wyrazem woli jednego z małżonków, które naruszając obowiązki wynikające z obowiązujących przepisów prawa lub z zasad współżycia społecznego, doprowadziło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia.

W przypadku rozwiązania małżeństwa przez rozwód z orzeczeniem winy, sąd zobowiązany jest do zbadania przyczyn rozpadu małżeństwa oraz wskazania osoby winnej temu rozpadowi. W postępowaniu rozwodowym sąd ma obowiązek określić, co było główną przyczyną rozpadu pożycia małżeńskiego.

Sąd orzeka winę w dwóch sytuacjach:

• gdy orzekanie o winie dotyczy wyłącznie jednego małżonka (drugi pozostanie niewinny rozkładowi związku),
• gdy orzekanie o winie dotyczy obojga małżonków.

W tym miejscu podkreślić należy, iż zarówno w sytuacji wystąpienia do sądu o rozwód z orzekaniem o winie, a także w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, w trakcie trwania postępowania sądowego można zawsze zmienić stanowisko, aż do momentu wydania przez sąd wyroku. W przypadku rozwodu z orzeczeniem winy, postępowanie sądowe jest zazwyczaj dużo trudniejsze i zdecydowanie dłuższe. Aby powód mógł złożyć pozew o rozwód z orzeczeniem o winie, należy przedstawić dowody, które świadczyć będą przeciwko małżonkowi winnemu.

Wyłączność winy jednego z małżonków polega na tym, iż jedynie po jego stronie występują zawinione przyczyny rozkładu, a po stronie drugiego z małżonków przyczyn takich brak. Aby sąd mógł orzec rozwód (tutaj nie ma znaczenia czy z orzeczeniem winy czy bez) musi zaistnieć trwały i zupełny rozpad więzi duchowej (uczuciowej), fizycznej i gospodarczej. Najczęstszymi zawinionymi przyczynami rozkładu pożycia małżeńskiego, które świadczą o winie są:

• w sferze uczuciowej: zdrada, nielojalne postępowanie, poniżanie, awantury, przemoc, odmowa współżycia,
• w sferze fizycznej: odmowa współżycia, przemoc, porzucenie,
• w sferze gospodarczej: odmowa pracy zarobkowej na miarę sił i możliwości, nieprzyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny, brak współdziałania w prowadzeniu domu i wychowaniu dzieci;

Powód zobligowany jest do udowodnienia zarówno rozpadu małżeństwa, jak również wykazania winy małżonka w rozpadzie małżeństwa. W takim przypadku sąd musi zapoznać się z zebranym materiałem dowodowym i określić, czy faktycznie pozwana strona jest winna za rozpad pożycia małżeńskiego.

Jeżeli chodzi o konsekwencje rozwiązania małżeństwa przez rozwód z orzeczeniem winy - jedną z najważniejszych i największych konsekwencji są przysługujące alimenty na rzecz małżonka, który nie przyczynił się do rozpadu małżeństwa. Obowiązek ten trwa dożywotnio, chyba że małżonek niewinny ponownie wstąpi w związek małżeński. Jeżeli sąd ostatecznie uznaje winę jednej ze stron, kwestia alimentów wygląda następująco:

• niewinny małżonek może żądać alimentów od małżonka, którego wina została uznana przez sąd, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku,
• strona uznana za winną nie może żądać od niewinnego małżonka alimentów.

W przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie małżonek, który wnosi o zasądzenie na jego rzecz alimentów nie musi popaść w niedostatek, a więc nie musi wykazywać, iż nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb życiowych. Wystarczy jedynie udowodnienie, iż jego sytuacja materialna po orzeczeniu rozwodu uległa pogorszeniu.

Co ważne, w polskim systemie prawnym istnieje przesłanka warunkująca dopuszczalności rozwodu. Tym samym, rozwód nie jest możliwy, jeśli to wyłącznie winny małżonek go żąda, chyba że strona pokrzywdzona wyraża na to zgodę lub odmowa zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.