Upadłość konsumencka

Upadłość konsumencką mogą ogłosić osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jak i od niedawna – za sprawą nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe – osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Nadto, upadłość konsumencką może zgłosić również osoba, która przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru upłynął rok.

Upadłość konsumencka ma na celu „oddłużenie” konsumenta poprzez umorzenie części lub całości jego zobowiązań, których na skutek niewypłacalności konsument nie ma możliwości regulować, jak również odzyskanie należności od niewypłacalnego konsumenta przez wierzyciela – poprzez dokonanie likwidacji majątku dłużnika.

Postępowanie upadłościowe wszczyna się na wniosek konsumenta. Nie może go złożyć żadna inna osoba, w tym również wierzyciel. Postępowanie nie może być również prowadzone przez Sąd z urzędu.

Spółka, fundacja, stowarzyszenie jak również wspólnik spółki osobowej (partnerskiej, komandytowej itd.) nie może złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jednocześnie małżeństwo, które zamierza złożyć w/w wniosek, a spełnia powyżej wskazane kryteria nie może złożyć wniosku wspólnie, lecz każdy z małżonków oddzielnie.

Wszczęcie postępowania upadłościowego będzie możliwe jedynie w sytuacji, gdy dłużnik nie będzie miał możliwości regulowania swoich zobowiązań zarówno w chwili składania wniosku, jak i w przyszłości. Ustawodawca chcąc zmniejszyć ilość ewentualnych postępowań względem danej osoby, stworzył możliwość doprowadzenia do łącznego i równego zaspokojenia roszczeń (wymagalnych jak i nie wymagalnych) wszystkich wierzycieli konsumenta skumulowanych w jedno postępowanie, jakim jest postępowanie upadłościowe.

Oczywistym jest, iż celem postępowania upadłościowego jest również likwidacja majątku dłużnika, dzięki czemu możliwe będzie zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Likwidację majątku przeprowadza wyznaczony przez sąd syndyk, który dokonuje spisu całego majątku konsumenta, weryfikuje zgłaszane przez wierzycieli konsumenta roszczenia, spienięża majątek konsumenta, a uzyskane w ten sposób środki pieniężne przekazuje poszczególnym wierzycielom. Istotnym pozostaje, iż wraz z ogłoszeniem upadłości natychmiast płatne stają się wszystkie zobowiązania konsumenta, również te które były wzięte na tzw. „raty” i nie są jeszcze wymagalne. Dłużnik z chwilą ogłoszenia upadłości, może jedynie dokonywać drobnych umów życia codziennego takich jak zakupy żywności, środków czystości itd.

Osoba chcąca ogłosić upadłość konsumencką, musi mieć na uwadze fakt, iż w chwili ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez sąd cały jej majątek staje się „masą upadłościową”, którą zarządza syndyk. Z chwilą powstania masy upadłościowej, dłużnik nie może w sposób dobrowolny dysponować swoim majątkiem – nie może dokonać sprzedaży nieruchomości, dokonać darowizny innych przedmiotów majątkowych itd.

Po ogłoszeniu upadłości, syndyk dokonuje spieniężenia całego majątku dłużnika i rozdzielenia uzyskanych w taki sposób środków pieniężnych pomiędzy wierzycieli upadłego. Obowiązkiem syndyka jest spieniężenie wszystkich wartościowych przedmiotów dłużnika, których posiadanie nie jest niezbędne dłużnikowi do życia, jak również nie są one związane ze świadczeniem przez dłużnika stosunku pracy. I tak wszelkie nieruchomości, samochody, sprzęt RTV i AGD, biżuteria z pewnością zostaną przez syndyka zbyte.

Z kolei przedmiotami wyłączonymi spod egzekucji są:

• przedmioty urządzenia domowego, niezbędne do prowadzenia gospodarstwa domowego,
• pościel, bielizna i ubrania codzienne niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres jednego miesiąca,
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych.

Podsumowując, upadłość konsumencka ma na celu oddłużenie konsumenta, który z różnych przyczyn (zarówno osobistych, jak i od niego niezależnych) nie ma możliwości regulowania zobowiązań. Z drugiej strony upadłość konsumencka ma na celu odzyskanie przez wierzycieli całości lub części (w przypadkach, gdy pozwala na to majątek dłużnika) należności od niewypłacalnego dłużnika, co nie było możliwe przed wszczęciem postępowania. Podjęcie decyzji o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinno być przez dłużnika dobrze przemyślane, gdyż w ostateczności dochodzi do likwidacji i spieniężenia majątku dłużnika – również rzeczy, które mogą mieć dla dłużnika wartość sentymentalną.